top of page
Admin

Mowa u małego dziecka

Etapy rozwoju mowy , wpływ dwujęzyczności na rozwój mowy


Komunikacja jest ważna dla każdego człowieka. To proces o bardzo skomplikowanej strukturze i rozpoczyna się od pierwszych dni pobytu dziecka na świecie. U małego dziecka rozwój kompetencji komunikacyjnych, wspierany przez rodziców a potem opiekunów i wychowawców, powinien przebiegać w odpowiednim tempie i przy założeniu, że jest on procesem determinowanym przez rozwój dziecka i warunki otoczenia.

Czynnikiem, który determinuje zdolności komunikacji oraz rozwój mowy jest dojrzałość i sprawność narządów mowy oraz ośrodkowego układu nerwowego. Rozwój tych ośrodków przebiega właśnie harmonijnie wraz z rozwojem ruchowym oraz intelektualnym.

Dlatego bardzo ważnym jest zapewnienie odpowiedniego środowiska dziecku, przygotowanie wsparcia, bodźców i narzędzi w celu zapewnienia harmonijnego rozwoju.

Poniżej przygotowaliśmy kilka praktycznych informacji dla młodych rodziców na temat etapów rozwoju mowy oraz wpływu dwujęzyczności na rozwój mowy u dziecka od narodzin do 7 lat.


Rozwój mowy dziecka
Rozwój mowy dziecka jest ważny w rozwoju kompetencji społecznych


Etapy rozwoju mowy u dziecka

Rozwój mowy jest bardzo ważny u każdego dziecka, ponieważ pozwala poznawać świat, budować nowe relacje, wyrażać własne uczucia i określać emocje. Pamiętajmy, że tak naprawdę wszystko zaczyna się już w życiu prenatalnym.

Około 4/5 miesiąca życia płodowego nienarodzony maluch zaczyna reagować na bodźce akustyczne. Narodziny dziecka są początkiem etapu kiedy dziecko zaczyna opanowywać wiele nowych umiejętności w tym również komunikacji. Na początku dziecko odbiera bodźce poprzez dotyk; na przykład delikatne głaskanie to sygnał dla dziecka żeby się uspokajało, kołysanie i kontakt z ciepłem rodzica/opiekuna sprzyja w wielu przypadkach zasypianiu dziecka.

Z czasem oprócz komunikatów dotykowych dziecko zaczyna odbierać bodźce dźwiękowe oraz wzrokowe. Reaguje na barwę głosu znanych mu osób, rozpoznaje również rysy twarzy i zapach. Swoje potrzeby wyraża za pomocą krzyku.


W tym okresie maluch rozwija intensywnie swoje zdolności komunikacyjne, stymuluje ośrodkowy układ nerwowy. Pamiętać należy, że rozwój mowy to nie tylko dźwięki i różne komunikaty ale również inne działania i bodźce. Należy tutaj wspomnieć o rozwijaniu motoryki małej i dużej poprzez różne zabawy na przykład manipulowanie klockami, układanie puzzli, zabawa w sortowanie kształtów, czy też chociażby malowanie kredkami lub farbami. Warto również stymulować u dziecka percepcję słuchową, chociażby poprzez zajęcia z piosenką, czytanie bajek a nawet słuchanie codziennych dźwięków. Powinniśmy również stymulować pamięć dzieci poprzez różne zabawy i zajęcia.


Wyróżnia się cztery etapy komunikowania się dziecka z otoczeniem w wieku do 7 lat.



Okres Melodii

Pierwszy to okres melodii który rozwija się do 1 roku życia. W tym okresie nie rozwija się jeszcze mowa właściwa dziecka ale ten etap jest bardzo istotny do przygotowania układu nerwowego i aparatu mowy do późniejszej komunikacji. Dziecko poprzez krzyk i płacz komunikuje światu swoje potrzeby, niezadowolenie i zmęczenie a nawet uczucie głodu. Około 2 czy też 3 miesiąca życia nasze maluchy zaczynają głużyć. Polega to na wytwarzaniu dźwięków, które są przypadkowe i tak naprawdę niezamierzone. Tutaj działa bardziej fizjonomia a wydawane dźwięki przypominają spółgłoski k,g,h. Głużenie to wręcz wyrażanie swojego zadowolenia przez dzieci. Tutaj należy pamiętać że zjawisko głużenia występuje u każdego dziecka, nawet tych z uszkodzonym słuchem czy zaburzeniami aparatu mowy. Na tym etapie rozwoju dziecka, jeżeli coś nas niepokoi nie obawiajmy się kontaktu ze specjalistą. Kolejnym bardzo ważnym etapem jest gaworzenie które występuje po 6 miesiącu życia. Tutaj już okazuje się jak bardzo jest rozwinięty aparat słuchu, czy dziecko rozwija się prawidłowo w zakresie mowy. Dzieci w tym wieku często naśladują lub powtarzają dźwięki, które słyszą w otoczeniu. Dlatego tak często możemy od nich usłyszeć ma, ba, la, lala. Na tym etapie warto zwrócić uwagę, czy nasza pociecha powtarza i naśladuje zasłyszane dźwięki, ponieważ brak gaworzenia może wskazywać na nieprawidłowy rozwój aparatu słuchu. Koniec pierwszego roku życia to etap, w którym dziecko zaczyna rozumieć proste polecenia, czasami nawet potrafi powiedzieć prosty wyraz, reaguje na swoje imię. Zwiększa się zasób bodźców które wpływają na rozwój mowy dziecka, przede wszystkim dzięki temu że staje się ono bardziej mobilne, może swobodnie się poruszać więc jego doświadczenia są szersze.



Okres wyrazu

Kolejnym etap rozwoju mowy dziecka okres wyrazu, następuje on pomiędzy 1 a 2 rokiem życia. Na tym etapie, dziecko rozumie o wiele więcej słów, nazw przedmiotów, stanów i emocji, niż jest w stanie samodzielnie wypowiedzieć. Przyjmuje się, że w wieku 18 miesięcy potrafi wypowiedzieć około 50 słów, co przy natłoku innych bodźców oraz ilości umięjętności oraz wiedzy do zapamiętania i uporządkowana, jest sporym osiągnięciem.

Przed drugim rokiem życia dziecko opanowuje coraz więcej wyrażeń, poleceń, rozpoznaje lepiej słowa znaczące oraz nazywające osoby czy przedmioty.

Na tym etapie rozwoju mowy, niepokoić rodziców może brak którejś z powyższych umiejętności, albo wady w rozwoju aparatu mowy, takie jak: wady zgryzu, trudności z wymową głoski, która powinna być już opanowana, wadliwa artykulacja – np. wsuwanie języka między zęby, mowa świszcząca, jąkanie, zacinanie się, mowa za szybka lub za wolna, mowa znacząco różniąca się od mowy rówieśników.



Okres zdania

Kolejnym ważnym etapem rozwoju mowy jest okres zdania, w który dziecko z reguły wchodzi kończąc drugi rok życia. Wtedy to nasz maluch powinien umieć formułować wypowiedzi dwuwyrazowe na przykład: mama jeść, chcę spać. Jest to podstawa do dalszego rozwoju mowy czyli budowanie pojedynczych zdań i wypowiedzi. Najczęściej pierwsze pojawiają się zdania twierdzące z czasem zasób umiejętności się zwiększa i pojawiając się zdania rozkazujące i pytające. Jeżeli rozwój mowy przebiega prawidłowo, dziecko powinno posiadać już umiejętność używania i wymawiania wszystkich samogłosek ustnych. Takich jak : a,e,o,u,i,y. Aparat mowy i słuchu jest już bardzo dobrze rozwinięty.


Mowa swoista

Następny etap, to okres rozwoju swoistej mowy dziecięcej co ma miejsce pomiędzy 3- 6 rokiem życia. Dziecko w wieku trzech lat potrafi wymówić samogłoski ustne i nosowe, spółgłoski: p, b, m, f, w, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, h, t, t, d, n, l, ł, j. Może zmiękczać głoski takie jak: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż na głoski: ś, ź, ć, dź.

w kolejnych latach dziecko potrafi mówić o przeszłości i przyszłości, potrafi objaśnić cechy przedmiotów zdarzeń, wskazać ich skutki. W wieku 5-6 lat dziecko powinno budować wypowiedzi wielowyrazowe, wyodrębniać głoski na początku i końcu wyrazu, wymyślać słowa zaczynające się na dane głoski, wyklaskiwać ilość sylab w wyrazie.

Wtedy też najcześciej rodzice czy też opiekunowie są w stanie zauważyć i zwrócić uwagę na jakieś nieprawidłowości. Początkowo wypowiedzi nie są gramatycznie poprawne bo zasób słownictwa dziecka jest niewielki ale z czasem się to zmienia. I w wieku sześciu lat dzieci powinny już budować całe i zrozumiałe dla wszystkich zdania.

My jako rodzice i opiekunowie powinniśmy pamiętać, że jeżeli cokolwiek nas niepokoi w rozwoju mowy dzieci, sposobie reagowanie na komunikaty powinniśmy szukać pomocy. Lepiej zwrócić się o opinię do specjalistów o kilka razy za dużo niż raz za mało.

Ponadto w naszych placówkach takich jak żłobek czy przedszkole pracuje z dziećmi logopeda, który pomoże w diagnozie, zbadaniu prawidłowości rozwoju mowy lub zawsze pomaga jeżeli rodzice mają tylko jakieś wątpliwości albo pytania. W razie potrzeby może doradzić dalszą konsultację lub terapię.



Dwujęzyczność a rozwój mowy u dziecka

Rodzice często nie mają pełnych informacji na temat dwujęzyczności, założeń takiego wychowania i przyswajania kompetencji w trakcie rozwoju mowy. Czasami towarzyszą temu obawy, wiążące się z przekonaniem, że rozwój mowy u dziecka może być opóźniony, lub zaburzony, ponieważ dzieci będą miały do czynienia z więcej niż jednym językiem.

Tak naprawdę nie ma żadnych naukowych dowodów na to, że dwujęzyczność u dzieci może wpływać negatywnie na ich rozwój. Wskazuje się na wiele pozytywnych aspektów dwujęzyczności, czyli umięjętności tworzenia złożonych wypowiedzi w więcej niż jednym języku.

Dwujęzyczność stanowi ogromny potencjał w rozwoju dziecka. Bardzo ważnym jest aby była ona świadomie wspomagana i kierowana przez rodziców i wychowawców. Musimy pamiętać, że mowa to nie tylko komunikacja językowa ale również przekazywanie emocji i uczuć poprzez sposób wyrażania i akcent, komunikaty niewerbalne takie jak postawa ciała, mimika, gesty.

Aby dwujęzyczność u malucha rozwijała się jak najlepiej, należy unikać tworzenia z dwóch języków jednego. Warto kierować się zasadą, że na przykład w przedszkolu czy żłobku dziecko skupione jest na języku angielskim natomiast w domu używamy języka ojczystego z pełnym asortymentem słów i wyrazów.

Idea dwujęzyczności opiera się również na tym, że do dziecka docierają dwa języki równolegle nie ma języka ważniejszego i mniej ważnego. Dlatego należy zwracać uwagę na poprawność gramatyczną w porozumiewaniu się w obu językach. Powinniśmy również dbać o to żeby nie ograniczać zasobu słownictwa żadnego języka. Jeżeli nasze dzieci są wychowywane w dwujęzyczności, należy dbać o to aby uczyć dzieci odpowiednich form gramatycznych i składni zdania w obu językach, w tempie w jakim uczy się tych umiejętności w swoim ojczystym języku. Można stosować metodę OPOL- One Parent One Language, to znaczy, że jeżeli rodzice dziecka posługują się dwoma językami to każdy rodzic mówi do malucha w swoim języku.


A jak się ma metoda dwujęzyczności do takich instytucji jak żłobki czy też przedszkola?

Tutaj bardzo ważne jest podejście nauczycieli czy też wychowawców. Używanie drugiego języka nie powinno mieć tylko i wyłącznie charakteru zajęć zorganizowanych.

Umiejętne prowadzenie zajęć i organizacja pracy z dziećmi w żłobku czy przedszkolu polega na wprowadzaniu drugiego język w sposób naturalny do zabaw i pozostałych zajęć. Nawet mycie rąk może okazać się wspaniałą okazją do nauki drugiego języka i pozwoli dziecku przyswoić dodatkowe słownictwo. Wyjścia na spacer to świetna okazja aby poznać dodatkowe pojęcia, kolory, nazwy przedmiotów czy zdarzenia w drugim języku.

Równocześnie kontakt z dziećmi w dwujęzycznym przedszkolu, mówiącymi na codzień np. w języku angielskim lub posługującymi się tym językiem biegle, sprawi, że nasze dziecko będzie śmielej budowało zdania w tym języku i konwersowało z rówieśnikami bez oporów, które towarzyszą często ludziom dorosłym przyswajającym język obcy.



W naszym dwujęzycznym żłobku i przedszkolu "Małe Cuda" staramy się codzienne rozwijać kompetencje dzieci w zakresie rozwoju mowy w języku polskim i angielskim. Nasza koncepcja rozwoju dwujęzyczności pozwoli dzieciom w przyszłości śmielej sprostać wymaganiom szkolnictwa czy kariery zawodowej a rodzicom da pewność, że dzieci poradzą sobie lepiej z wyzwaniami dzisiejszego świata.




13 wyświetleń0 komentarzy

Comments


bottom of page