Jak mówić z małym dzieckiem o trudnych sprawach? Przewodnik dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym.

Rozmowy z dziećmi o trudnych tematach, takich jak choroba, śmierć czy niepokojące wydarzenia na świecie, są wyzwaniem dla wielu rodziców. W artykule dowiesz się, jak w sposób prosty, empatyczny i dostosowany do wieku dziecka przekazywać trudne wiadomości, aby pomóc mu zrozumieć otaczającą rzeczywistość i radzić sobie z emocjami.

Jak mówić z małym dzieckiem o trudnych sprawach? Kluczem jest dostosowanie języka i podejścia do wieku dziecka oraz tworzenie bezpiecznej atmosfery, która pozwala mu zrozumieć trudne wiadomości i wyrazić emocje.

W życiu każdego rodzica zdarzają się chwile, gdy trzeba wyjaśnić lub porozmawiać z dzieckiem o trudnych, bolesnych lub niepokojących sprawach — chorobie bliskiej osoby, śmierci, zmianach w rodzinie, jej nowych członkach czy wydarzeniach na świecie takich jak wojna, zmiany geopolityczne lub technologiczne.

Jest to trudne i złożone, szczególnie, że często dynamiczne zmiany otoczenia wokół nas przerastają możliwości poznawcze niejednego dorosłego.

Dlatego tak bardzo ważne jest umiejętne przekazywanie informacji dzieciom oraz wyposażanie ich w odpowiednie podejście i narzędzia do rozumienia otaczającej ich, nieraz trudnej rzeczywistości tak, aby same mogły sobie radzić z tym w starszym wieku.

Ale w jaki sposób rozmawiać z małymi dziećmi tak, aby nie komplikować niepotrzebnie przekazu ale w jasny i przede wszystkim zrozumiały dla dziecka sposób wytłumaczyć złożone sprawy?

Mamy na to kilka sposobów.

Dostosuj język do wieku i możliwości poznawczych dziecka

Dzieci do 7 lat myślą konkretnie i dosłownie, dlatego ważne jest, by używać prostych, jasnych słów. Unikaj medycznych terminów czy zawiłych wyjaśnień, które mogą wywołać lęk lub dezorientację. Skup się na tym, co dziecko powinno wiedzieć „tu i teraz” ale bez zbędnych uproszczeń a przede wszystkim bez przekłamań czy fałszu.

Bądź otwarty na pytania i emocje

Zachęcaj dziecko do zadawania pytań i pokaż, że jego ciekawość jest mile widziana. Pozwól mu wyrażać uczucia — smutek, złość, niepokój — i nazywaj te emocje, pomagając dziecku je zrozumieć i oswoić. Nie oceniaj zachowania dziecka względem przekazanej wiadomości. Unikaj stwierdzeń, że duże dzieci się tak nie zachowują, etc. - nie wnosi to korzyści dla dziecka a wręcz przeciwnie powoduje tłumienie prawdziwych emocji i uczuć.

Stwórz bezpieczną atmosferę i okazuj empatię

Rozmowa powinna odbywać się w spokojnym miejscu, bez pośpiechu. Okazuj dziecku zrozumienie i akceptację jego uczuć. Empatyczne podejście buduje zaufanie i poczucie bezpieczeństwa, co jest kluczowe zwłaszcza gdy dziecko doświadcza traumy lub stresu. Staraj się zaplanować czas i miejsce na taką rozmowę - chyba nikt nie chciałby otrzymać trudnych wiadomości w pośpiechu czy zdawkowo.

Miejsce powinno się dziecku kojarzyć pozytywnie i wiązać z poczuciem bezpieczeństwa i spokoju. Będzie to ulubiony kącik zabaw w domu, plac zabaw czy spokojne otoczenie parku.

Jeżeli widzimy , że ze strony dziecka pojawia się zmęczenie, rozdrażnienie czy stres, należy przełożyć taką rozmowę na inny dzień, kiedy już bedzie miało lepsze samopoczucie.

Używaj narzędzi wizualnych i zabawy

Dla lepszego zrozumienia trudnych tematów pomocne mogą być książki, rysunki, zabawy z użyciem figurek czy pacynek lub tematyczne kreskówki czy bajki.

Takie metody pozwalają dziecku przetworzyć informacje w sposób dostosowany do jego rozwoju i odnoszą się w prosty i bezpośredni sposób do jego sposobu pojmowania świata. Dziecko najlepiej będzie sobie w stanie zrozumieć przekazywane informacje jeżeli przełożymy je na jego język.

Informuj stopniowo i powtarzaj rozmowy

Nie musisz przekazywać wszystkich informacji naraz. Lepiej podzielić je na mniejsze części i wracać do rozmowy, dostosowując ją do aktualnych potrzeb i pytań dziecka. Stres i emocje mogą utrudniać zapamiętywanie, dlatego warto wracać do rozmowy kiedy widzimy, że dziecko jest na to gotowe.

Pamiętajmy, że dzieci uczą się w młodym wieku przede wszystkim przez obserwację, również uczuć, czy reakcji dorosłych. Dlatego wiele zależy od dorosłych w jaki sposób i jak sami reagujemy na zdarzenia, jakim głosem je komentujemy, jakie towarzyszą nam emocje i uczucia. To obserwowanie dorosłych przez dzieci to jest już wstęp do rozumienia problemu i jego wagi, miejmy to na względzie.

Obserwuj reakcje dziecka i dostosuj tempo

Dzieci często reagują unikowo — milczeniem, zmianą tematu, płaczem czy nadmierną aktywnością. To ich sposób na ochronę przed bólem. Szanuj te reakcje i daj dziecku czas na oswojenie się z nową sytuacją. Staraj się unikać nadmiernego epatowania emocjami podczas takich rozmów. Emocje dziecka są dla niego już trudne do przeprocesowania, dokładając do tego emocje rodzica lub opiekuna niepotrzebnie zwiększamy obciążenie emocjonalne.

Wspieraj dziecko i szukaj pomocy, gdy to konieczne

Jeśli dziecko doświadczyło traumy, ważna jest relacja oparta na zaufaniu i akceptacji oraz ewentualne wsparcie specjalistów — psychologów czy pedagogów. Terapia skoncentrowana na traumie przynosi najlepsze efekty, gdy dziecko i rodzic czują się bezpiecznie, znajdują się w bezpiecznym środowisku.

Niejednokrotnie dorośli nie są w stanie poradzić sobie z trudnymi relacjami czy zdarzeniami, dodatkowym problemem wtedy jest sposób przekazywania informacji na temat tych stanów dzieciom. pomóc specjalisty czy to w postaci konsultacji czy spotkania, rozmowy może pomóc wyznaczyć ścieżkę rozmów i wzmocnić poczucie bezpieczeństwa dziecka, co przełoży się na lepsze zrozumienie sytuacji.

Przekazywanie trudnych wiadomości dzieciom to wyzwanie, które wymaga cierpliwości, empatii i dostosowania komunikacji do ich potrzeb. Pamiętajmy, że szczera, spokojna rozmowa i wsparcie pomagają dzieciom zrozumieć świat i radzić sobie z emocjami.

Źródła:

„Dziecko w kryzysie” – badania psychologiczne w Polsce

PsychologiaDziecka.org – rozmowa o chorobie nowotworowej z dzieckiem

Mamologia.pl – jak rozmawiać z dziećmi na trudne tematy

AkademiaPrzyszlosci.org.pl – porady psycholożek i tutorek