Dzieci są zawsze dla nas tajemnicą i zagadką. Jako rodzice możemy nie mieć odpowiedniej wiedzy czy narzędzi do rozpoznania prawidłowego czy zaburzonego rozwoju dziecka. Z pomocą może przyjść kadra żłobka czy przedszkola.
Jednak na co dzień pracując z dziećmi jako pedagodzy, mamy za zadanie obserwację dzieci i ich odpowiednią diagnozę. Dzięki temu będziemy mogli obserwować ich rozwój a jeżeli coś nas zaniepokoi, podjąć odpowiednie kroki.
Wszyscy zdajemy sobie sprawę że rozwój dziecka jest kwestią bardzo indywidualną, jednak istnieję pewne momenty zwane kamieniami milowymi, które dziecko powinno osiągnąć. Jeżeli pojawią się jakieś wątpliwości należy zacząć działać odpowiednio wcześnie.
Rozwój społeczny i umiejętności społeczne dwulatka
Dziecko dwuletnie lubi obserwować bliskie mu osoby i grupę, w której się znajduje. Dzięki tym obserwacjom może naśladować pewne reakcje i zachowania. Nie zawsze będzie to dokładne odzwierciedlenie, ponieważ każde dziecko ma swoje własne sposoby.
W grupie rówieśniczej dwulatek często doświadcza różnych emocji. Dlatego, gdy zdarzają się sytuacje, w których grupa jest niespokojna lub dzieci płaczą, nasze zwykle spokojne i radosne dziecko może się zasmucić. Często rodzice pytają: "Jakie są interakcje mojego dziecka z grupą? Czy bawi się z innymi dziećmi?"
Odpowiedź w tym wieku zawsze będzie taka sama - funkcjonowanie dzieci w grupie rówieśniczej to przede wszystkim zabawy obok siebie z naciskiem na zabawy swobodne. Nie powinno nas to niepokoić, ani nie powinniśmy naciskać na dziecko, aby to zmieniło. Powinniśmy bardziej zwrócić uwagę na to, jakie umiejętności społeczne przyswaja nasze dziecko:
Czy obserwuje rówieśników i nawiązuje z nimi kontakt wzrokowy podczas rozmowy lub zabawy?
Czy naśladuje zachowanie innych dzieci w grupie i potrafi reagować na ich emocje?
Czy interesuje się zabawą innych dzieci, ale również potrafi samodzielnie decydować, czym chciałoby się bawić?
Czy potrafi zwracać uwagę na polecenia osoby dorosłej, chociaż nie zawsze musi ich bezwzględnie przestrzegać?
Czy wie, do kogo zwrócić się po pomoc w przypadku trudnych sytuacji?
Jeżeli zauważymy zaburzenia lub brak powyższych zachowań u dziecka dwuletniego, wtedy możemy zacząć się niepokoić i skonsultować się z psychologiem dziecięcym.
Ważne jest, aby pamiętać, że dopiero po takiej konsultacji można jednoznacznie stwierdzić, czy dziecko potrzebuje pomocy i terapii.
Rozwój komunikacyjny dziecka dwuletniego, czy powinien mówić a jeśli tak to ile?
Rozwój mowy u dzieci jest kwestią indywidualną. Nie wszystkie dzieci zaczynają mówić w tym samym czasie. Czasami niektóre zaczynają od prostych dźwięków i sylab, podczas gdy inne mogą wypowiadać już bardziej złożone zdania. Wpływ na to mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe.
Ważne jest jednak aktywne wspieranie rozwoju mowy u dziecka, ponieważ ma to istotny wpływ na jego funkcjonowanie w grupie rówieśniczej oraz zdobywanie nowych umiejętności. Badania naukowe wskazują, że intensywna interakcja z dzieckiem, rozmowy, czytanie książek i stymulowanie jego spostrzegawczości oraz koncentracji mogą przyczynić się do rozwinięcia słownictwa i umiejętności komunikacyjnych.
Dzieci dwuletnie powinny już potrafić słuchać prostych poleceń i rozumieć je. Na przykład, gdy czytamy im książki, powinny być w stanie wskazać obiekty na obrazkach. Jednakże, czasami u niektórych dzieci, które mają trudności w rozwoju mowy, mogą występować frustracja i inne negatywne zachowania. Na przykład, gdy nie są w stanie jasno wyrazić swoich potrzeb lub pragnień, mogą się wycofywać, zabierać zabawki lub krzyczeć.
Rodzice często pytają, co powinno ich zaniepokoić w rozwoju mowy u ich dwuletniego dziecka. Oto kilka czynników, na które warto zwrócić uwagę:
Używanie słów zrozumiałych tylko przez najbliższe osoby.
Zatrzymanie się na znajomości i powtarzaniu jedynie dwóch lub trzech słów.
Nagły regres w porównaniu do wcześniejszego większego repertuaru słów.
Brak chęci do komunikacji i inicjowania interakcji.
Nadmierne powtarzanie lub brak powtarzania zasłyszanych słów.
Warto jednak pamiętać, że kompleksowa ocena jest niezbędna w celu stwierdzenia, czy dwulatek rozwija się prawidłowo, czy potrzebuje dodatkowego wsparcia. Ocena stanu mowy dziecka powinna obejmować nie tylko zasób słownictwa, ale także konsultacje z logopedą i neuro-logopedą w celu wykluczenia ewentualnych przeszkód fizycznych lub innych czynników wpływających na rozwój mowy.
Badania naukowe, takie jak te przeprowadzane przez Polskie Towarzystwo Logopedyczne czy Polskie Towarzystwo Pediatryczne, dostarczają wiedzy na temat kamieni milowych rozwoju mowy u dzieci w wieku 1-2 lat. Według tych badań, rozwój mowy w tym okresie można podzielić na kilka etapów.
W pierwszym roku życia dziecka, najważniejszym kamieniem milowym jest nabywanie umiejętności rozumienia prostych poleceń i komunikatów. Dziecko zaczyna reagować na nazwy przedmiotów i czynności, rozumie znaczenie słów "tata", "mama" i inne najbliższe mu osoby. W drugim roku życia rozwija się zdolność dziecka do nazywania przedmiotów i osób w otoczeniu. Dziecko powinno rozumieć coraz większą liczbę słów i rozróżniać podstawowe czynności, takie jak jedzenie, picie czy spanie.
Ważne jest również rozwijanie umiejętności komunikacji werbalnej. W wieku 1-2 lat dziecko zaczyna wypowiadać pierwsze słowa i sylaby. Stopniowo zwiększa się ilość słów, które potrafi wypowiedzieć. W tym okresie mogą pojawić się również pierwsze prostsze zdania, choć nie są one jeszcze pełne gramatycznie.
Warto podkreślić, że tempo rozwoju mowy może być różne u różnych dzieci. Niektóre zaczynają mówić wcześniej, inne potrzebują więcej czasu. Istotne jest, aby wspierać rozwój mowy poprzez codzienną interakcję z dzieckiem, czytanie mu książek, śpiewanie piosenek i rozmowy.
W przypadku niepokojących objawów, takich jak brak postępów w rozwoju mowy, znaczne opóźnienie w porównaniu do rówieśników lub problemy z wymową, warto skonsultować się z logopedą. Logopeda przeprowadzi dokładną ocenę stanu rozwoju mowy dziecka i w razie potrzeby zaleci odpowiednie terapie i ćwiczenia, które pomogą w dalszym rozwoju umiejętności komunikacyjnych.
Ważne jest również uwzględnienie aspektów neurologicznych w ocenie rozwoju mowy. Niektóre problemy mowy mogą być spowodowane nieprawidłowościami neurologicznymi, takimi jak zaburzenia słuchu, zaburzenia rozwoju mózgu czy opóźnienia w rozwoju poznawczym.
Jak powinien się rozwijać dwulatek pod względem poznawczym, jaka powinna być wiedza dwulatka?
Dziecko dwuletnie rozwija się bardzo dynamicznie pod względem poznawczym, zdobywając coraz większą wiedzę. Zazwyczaj w okolicach 24 miesiąca życia dzieci zaczynają rozumieć proste instrukcje i potrafią je wykonać. Polecenia dwuetapowe są dla nich bardziej zrozumiałe, dlatego możemy poprosić je, na przykład, o "podniesienie zabawki i odłożenie jej na półkę" lub "wzięcie kubka i odłożenie go na stolik".
Dzieci w tym wieku powinny być w stanie rozpoznawać kształty i dopasowywać figury w zabawkach typu sorter oraz układać proste puzzle. Mają już większą wiedzę na temat przedmiotów codziennego użytku, np. że czapkę zakłada się na głowę, rękawiczki na ręce, a buty na stopy.
Wraz z rosnącą wiedzą i umiejętnościami poznawczymi zmieniają się również ich zabawy i zainteresowania. Dzieci w tym wieku potrafią bawić się puzzlami, łącząc kilka elementów w proste konstrukcje. Grając klockami, potrafią tworzyć proste konstrukcje.
Podsumowując, dzieci w wieku od dwóch do trzech lat powinny:
Znać funkcje przedmiotów codziennego użytku.
Wskazywać proste warzywa, owoce lub swoje ulubione jedzenie.
Podczas zabawy dopasowywać proste puzzle lub zabawki w pary, korzystając z sorterów kształtów.
Potrafić realizować instrukcje dwuetapowe.
Co może nas niepokoić w rozwoju poznawczym dziecka i na co warto zwrócić uwagę? Jeśli dziecko wycofuje się lub zamyka w sytuacjach nowych lub stresowych, niechętnie reaguje na zmiany, chodzi na palcach lub buja się, znajdując w tym ukojenie. Nadwrażliwość na hałas, wysokie dźwięki lub zaburzone poczucie bólu są również sygnałami, na które należy zwrócić uwagę. Jeśli zauważymy u dziecka któreś z tych zachowań lub coś, co faktycznie nas niepokoi, warto porozmawiać z osobami pracującymi z naszym dzieckiem. Ponadto, jako rodzice, powinniśmy poruszyć ten temat z wychowawcami.
Należy pamiętać, że oceniając rozwój dziecka, musimy uwzględnić pełny obraz, nie tylko to, co dzieje się w żłobku, przedszkolu, ale także w domu.
Rozwój motoryki małej i dużej u dwuletniego dziecka
Wielu rodziców i opiekunów zauważa, że dzieci w tym wieku są jak "żywe srebra" - pełne energii i ciekawości świata. Dzieci w wieku wczesnodziecięcym zaczynają swobodnie biegać, skakać i eksplorować place zabaw oraz dostępne na nich sprzęty. Potrafią również rzucać i kopać piłkę. Jeśli zaproponujemy im zabawę plasteliną, będą ją ugniatać, rozrywać, a malując lub rysując, będą potrafiły utrzymać w dłoni pędzel lub kredkę.
Jeżeli chodzi o rozwój motoryki, w wieku 2 lat dziecko powinno osiągąć nastepujące umiejętności:
Motoryka mała:
Precyzyjne chwytanie: Dziecko dwuletnie powinno potrafić chwycić małe przedmioty palcami, takie jak kredki, małe klocki czy kasztanki. Stopniowo powinno rozwijać umiejętność trzymania długopisu i rysowania okręgów.
Malowanie i rysowanie: Dzieci w tym wieku powinny potrafić trzymać pędzel lub kredkę i wykonywać proste ruchy malarskie. Mogą rysować linie proste, krzywe i punkty.
Zabawy manipulacyjne: Dzieci powinny interesować się układaniem klocków, układaniem puzzli o większych elementach i manipulacją przedmiotami, takimi jak zamki, klucze czy zatrzaski.
Samodzielność w czynnościach codziennych: Dzieci dwuletnie powinny rozwijać umiejętność jedzenia samodzielnie, ubierania się i rozbierania, samoobsługi przy korzystaniu z toalety, mycia rąk i ząbków.
Motoryka duża:
Chodzenie i bieganie: Dzieci dwuletnie powinny być już stabilne na nogach i umieć chodzić bez pomocy. Mogą próbować biegać, chociaż mogą mieć jeszcze niepewny, niezgrabny sposób poruszania się.
Skakanie: Dzieci w tym wieku mogą próbować skakać na dwóch stopach, choć skoki mogą być jeszcze małe i niezdarnie wykonane.
Rzucanie i łapanie: Dzieci powinny potrafić rzucać piłkę w kierunku i próbować ją złapać. Rzuty mogą być jeszcze niedokładne, ale z czasem będą się poprawiać.
Koordynacja ruchowa: Dzieci dwuletnie zaczynają rozwijać umiejętność koordynacji ruchowej, np. próbując łapać balansując na jednej nodze, próbując imitować ruchy taneczne lub skomplikowane gesty.
Co powinno nas zaniepokoić w rozwoju motorycznym dwulatka? Przede wszystkim musimy pamiętać, że każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie. Zanim podejmiemy jakiekolwiek działania lub zaczniemy panikować, warto obserwować dziecko podczas codziennych czynności i rozmawiać z opiekunami, aby dowiedzieć się, jak dziecko zachowuje się w domu.
Czasami zdarza się, że nieświadomie nie stymulujemy rozwoju dziecka w określonych obszarach, na przykład zamiast pomóc mu wykonać jakąś czynność, robimy to za nie. W rezultacie nasze dziecko nie ma szansy nabyć pewnych umiejętności lub ich rozwinąć. Na przykład, jeśli zawsze karmimy je samodzielnie, nie stymulujemy małej motoryki, gdyż dziecko nie ćwiczy swojej rączki i chwytu. Jeśli zawsze mówimy: "Nie wchodź na ślizgawkę, bo spadniesz", nie stymulujemy rozwoju dużej motoryki. Jednak jeśli zauważamy coś, co nas niepokoi, warto skonsultować się z odpowiednimi specjalistami i rozpocząć odpowiednią terapię.
Podsumowując, wiek wczesnodziecięcy to okres, w którym dzieje się wiele skoków rozwojowych. Nasze dziecko musi nabyć wiele umiejętności, które wykorzysta w przyszłości. Jako świadomi opiekunowie i rodzice, jesteśmy w stanie wcześnie zauważyć sygnały niepokojące, a dostępne formy wsparcia rozwoju dzieci pozwalają nam działać szybko i skutecznie.
Pamiętajmy również, że każde dziecko jest inne i brak pewnych umiejętności nie zawsze oznacza zaburzenie. Czasami wynika to po prostu z innego tempa rozwoju lub braku odpowiedniej stymulacji.
Comments