O czym nie rozmawiać przy małych dzieciach? – krótki przewodnik dla rodziców.

Wychowanie małych dzieci to nie tylko troska o ich zdrowie i bezpieczeństwo, ale także o to jak rozumieją świat wokół siebie. Jako rodzice, często zastanawiamy się, o czym warto rozmawiać, a jakie tematy lepiej zostawić na później lub omówić poza ich uszami. Ten post ma na celu przybliżyć, jakie rozmowy mogą być dla maluchów nieodpowiednie, jakie mogą mieć konsekwencje oraz jak mądrze dobierać treści, by wspierać rozwój emocjonalny i poznawczy dziecka.

O czym naprawdę warto rozmawiać przy dzieciach, a jakie tematy lepiej zostawić na później? 🤔 Rodzice powinni wspierać przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa i rozwój emocjonalny dziecka.

Dlaczego temat rozmów przy dzieciach jest ważny?

Dzieci są bardzo wrażliwe na słowa i emocje dorosłych. W pierwszych etapach rozwoju emocjonalnego oraz rozwoju słownictwa, dzieci często wyłapują najpierw emocje dorosłych a dopiero potem zaczynają rozumieć komunikat do nich kierowany. Dlatego właśnie to, co odbiorą jako emocjonalny przekaz oraz to, co usłyszą, może wpływać w znacznym stopniu na ich poczucie bezpieczeństwa, samoocenę i sposób postrzegania świata oraz innych ludzi.

Badania psychologiczne pokazują, że słowa często niosą ze sobą wartości i emocje oraz mają też inną moc – mogą budować lub ranić, kształtować obraz siebie i innych, a także wpływać na rozwój emocjonalny dziecka. Czasem zdarza się, że dzieci wyposażone w niewłaściwe narzędzia, jeżeli chodzi o rozumienie świata i innych ludzi, mają problemy w późniejszym etapie rozwoju emocjonalnego, ponieważ nie są w stanie poprawnie funkcjonować i komunikować się z otaczającym je środowiskiem takim jak środowisko rówieśnicze czy szkoła.

Dlatego na rodzicach, którzy we wczesnym etapie rozwoju dziecka są wzorcami do naśladowania, jeżeli chodzi o wyrażanie emocji, sposób rozumienia siebie i otaczającego świata, spoczywa spora odpowiedzialność. Dorośli często musza omówić tematy, podejmować decyzje, które dla dzieci są niezrozumiałe, a przez to mogą wywoływać u nich różne uczucia, budować sympatie lub uprzedzenia względem sytuacji czy ludzi.

Tematy, których warto unikać przy dzieciach przedszkolnych

1. Problemy dorosłych i negatywne emocje

Rozmowy o kłopotach finansowych, konfliktach rodzinnych, problemach zdrowotnych czy stresach zawodowych mogą być dla malucha zbyt trudne do zrozumienia i powodować lęk oraz poczucie zagrożenia. Dzieci w moment potrafią wychwycić emocje, zwłaszcza te negatywne.

Psycholog Małgorzata Ohme podkreśla, że jeśli już musimy poruszyć takie tematy, to należy robić to bardzo delikatnie, dostosowując język do wieku dziecka i dbając o atmosferę rozmowy.

2. Tematy tabu i trudne kwestie społeczne

Badania wskazują, że w rodzinach często unikane są rozmowy o religii, polityce, śmierci czy seksualności. Dla przedszkolaka takie tematy mogą być niezrozumiałe lub wywoływać niepokój, jeśli nie są odpowiednio wyjaśnione. Warto jednak pamiętać, że dzieci są ciekawe świata i mogą zadawać pytania o różnorodne sprawy – ważne, by odpowiadać im szczerze, ale adekwatnie do ich poziomu rozwoju. Na naszym blogu pisaliśmy już o tym, w jaki sposób rozmawiać z dziećmi na trudne tematy. Wart przygotować się w tej kwestii przed rozpoczęciem rozmowy z dzieckiem.

3. Krytyka, porównania i negatywne słowa

Eksperci od wychowania podkreślają, że porównywanie dzieci do innych czy używanie negatywnych określeń (np. „niegrzeczny”, „głupi”) może prowadzić do obniżenia ich poczucia własnej wartości i problemów w relacjach społecznych. Zamiast tego warto stosować pochwały, które wzmacniają pozytywny obraz siebie, ale bez nadmiernej presji czy fałszywych pochwał.

Podobnie działa krytyka czy ocena innych ludzi. Afirmacja pozytywnego postrzegania siebie i innych ludzi prowadzi do zbudowania zaufania i empatii wobec rówieśników i ludzi z otoczenia dziecka. Nawet jeżeli jako rodzice spotykamy się z brakiem życzliwości lub konfliktem, również w rodzinie, nie powinniśmy przy dzieciach wartościować innych, poddawać krytyce ich kompetencji. Prowadzi to do osłabienia wiary w autorytety i buduje przekonanie o wyższości własnej oceny oraz nieumiejętności uwzględniania opinii czy pragnień rówieśników.

4. „Niewinne” żarty i straszenie

Dorośli czasem nie zdają sobie sprawy, że żarty (np. „jak będziesz dłubał w nosie, to ci oko wypadnie”) czy straszenie (np. "jak nie będziesz jadł to przyjdzie..." - tutaj każdy wie, co można podstawić") mogą wywołać u dziecka prawdziwy lęk i niepokój. Takie sytuacje mogą zaburzać poczucie bezpieczeństwa i zaufania do dorosłych, które niejednokrotnie potrafią "iść" za dzieckiem w dorosłe życie, rzutując na umiejętności poznawcze i budowanie relacji z innymi ludźmi.

Jak rozmawiać z dziećmi, by było dobrze?

• Używaj prostego, zrozumiałego języka, dostosowanego do wieku dziecka.

• Unikaj negatywnych słów i porównań, które mogą ranić.

• Nie strasz dziecka i nie stosuj żartów, które mogą być niezrozumiałe lub wywołać lęk.

• Słuchaj uważnie pytań dziecka i odpowiadaj szczerze, ale z wyczuciem.

• Twórz atmosferę bezpieczeństwa, w której dziecko może wyrażać emocje i wątpliwości.

• Wypowiadaj się pozytywnie o innych ludziach, szczególnie, jeżeli są oni ważni z punktu wychowania i rozumienia świata przez dziecko

Podsumowanie

W rozmowach z dziećmi należy kierować się otwartością, dzieci szybko wyczują fałsz lub brak autentyczności lub niekonsekwencję. Dzieci mają prawo do autentycznych rozmów i zaspokajania swojej ciekawości świata. Rozmowy z rodzicami o emocjach, różnorodności, szacunku i relacjach pomagają w rozwoju społecznym i emocjonalnym dziecka. Zwłaszcza odpowiednio prowadzone rozmowy budują zaufanie i poczucie bezpieczeństwa.

Jednak zbyt dużo informacji lub tematy nieadekwatne do wieku mogą wywołać lęk i dezorientację. Zwłaszcza, jeżeli dziecko traktuje się jak powiernika, opiniodawcę czy osobę równorzędną w komunikacji, kiedy poruszamy trudne i wrażliwe tematy. Dzieci nie są w stanie jeszcze w pełni zrozumieć skomplikowanych problemów dorosłych, co może prowadzić do niepotrzebnego stresu. Niektóre tematy (np. konflikty rodzinne, problemy finansowe) lepiej omawiać poza obecnością dziecka, by nie obciążać go emocjonalnie.